توضیحات
کیوی گیاهی است دو پایه که در هر گیاهش فقط یک نوع از گل نر و گل ماده می روید این گل ها شهدی ندارند ولی عطر دل انگیزی دارند. برای تشخیص گیاه نر باید به زمان باز شدن گل ها دقت کنید زیرا گل های نر زود تر از گل های ماده باز می شوند. درخت کیوی تا هفت و نیم متر رشد می کند و بالارونده است. کیوی ریشه ای بزرگ و گوشتی دارد و برگ هایش نیز پرز و کرک دارد و این پرز ها روی تبخیر و تعرق و تبادل گازی گیاه اثر می گذارد. کیوی درختی سال آور است و اگر در یک سال محصول زیادی بیاورد در سال های بعد محصول کمتری می آورد.
نیاز خاک
خاک مناسب برای کاشت و رشد کیوی، خاک شنی و دارای هوموس کافی است. کیوی به علت باردهی بالا و رشد رویشی فراوان نسبت به عناصر غذایی خاک بسیار پرتوقع و پرطمع است. سیستم ریشه این درختان گستردگی زیادی دارد. به کار بردن مخلوط کود های دامی و ماسه بادی با نسبت های مساوی بهترین نتیجه را داده است.ph برای رشد کیوی 5/6 – 5/5 میباشد. حدود 1500 میلی متر باران در سال با پراکنش مناسب برای رفع نیاز آبی آن کافی است. در مناطقی با تابستانهای گرم تا 45 درجةسانتیگراد در صورتی که مقدار کافی آبیاری صورت گیرد (93- 74 مترمکعب در هکتار در روز) میتوان به کشت آن اقدام کرد. در دمای 32 درجة سانتیگراد در تابستان به 55 مترمکعب در هر هکتار آب در روز نیاز دارد. اصولاً خاکهای ایران تماماً اسیدی ضعیف تا قلیایی شدید بوده و فقط منطقه بخصوص در شمال ایران از رامسر تا لاهیجان دارای PH پایین میباشد که اختصاص به کشت چای دارد، لذا درباغات کیوی ایران بایستی از کودهایی که باعث بالا رفتن PH خاک و در نتیجه نامناسب شدن خاک برای کیوی میشود، خودداری نمود.
نیازهای تغذیه ای درخت کیوی
ازت:
گلوگاه رشد گیاه بوده و کمبود آن به شدت رشد کیوی را کاهش می دهد.
کمبود آن ابتدا در برگهای پیر و سپس در برگهای جوانتر دیده می شود. زیادی ازت نیز رشد کیوی را کاهش می دهد که بصورت سوختگی بین برگها از حاشیه برگ شروع شده و به رگبرگهای میانی می رسد.
از این رو رساندن میزان مناسب و مورد نیاز این عنصر به گیاه در تولید آن نقش فراوان دارد.
فسفر:
کمبود آن در کاهش رشد کیوی موثر می باشد. کمبود آن باعث لاغر شدن ساقهها و کوچک شدن برگها میشود و زیاد بودن فسفر درگیاه نیز باعث اختلال در جذب عناصری مانند روی می شود.
پتاسیم:
نخستین علامت کمبود آن کاهش رشد گیاه در دوران شکوفه دهی و جوانه زدن است.
کمبود پتاسیم در کاهش کیفیت محصول تولیدی و پایین آمدن سلامت و شادابی گیاه و محصول تاثیر فراوان دارد، از علائم کمبود آن به پیچیدگی حاشیه برگها، تغییر رنگ برگ به قهوهای، سوختگی و نکروزه شدن برگها، ریزش برگها و کوچک شدن میوهها میتوان اشاره کرد.
همچنین پوسیدگی شکوفه ها درکیوی تحت تاثیر کمبود پتاسم میباشد. کمبود پتاسیم به شدت عملکرد تولید میوه را کاهش داده، تعداد، اندازه و کیفیت محصول را تحت تاثیر قرار می دهد.
منیزیم:
کمبود منیزیم به سلامت و شادابی گیاه لطمه شدیدی وارد میکند. نکروزه شدن، تغییر شکل و رنگ شدید و حساسیت شدید گیاه به آفات و بیماریها از مشکلات کمبود منزیم برای کیوی میباشد.
گوگرد:
کمبود کوگرد نیز باعث کاهش شدید رشد گیاه و تولید است.
مراحل مهم تغذیه ای درخت کیوی
که با یک فرمول صحیح و رساندن مواد غذایی در زمان مناسب به گیاه به افزایش تولید، کیفیت و سلامت گیاه و محصول خود میرسیم.
دستورالعمل های کوددهی درختان کیوی فروت :
دستورالعمل شماره ۱ : براساس پژوهش نگارندگان مقدار کود برای هر تاک کیوی ۱۱۰۰ گرم اوره، ۵۰۰ گرم دی آمونیوم فسفات، یک کیلوگرم کلرید پتاسیم، ۳۰۰ گرم سولفات منیزیم، ۲۰۰ گرم سولفات منگنز، ۲۰۰ گرم سولفات روی و ۵۰ گرم اسید بوریک میباشد.
در صورت استفاده از روشهای کود دهی به غیر از کود آبیاری :
در این روش، یک سوم کود نیتروژن و یک دوم کود پتاسیم به همراه کود فسفر، منیزیم و عناصر میکرو در مقادیر ذکر شده در فروردین ماه استفاده شود.
مانده کود نیتروژن و پتاسیم در دو مرحله به فاصله یک و دو ماه از مرحله اول کاربرد، استفاده گردد.
در صورت استفاده از روش کود آبیاری :
برای کوددهی باغات کیوی با این روش، توصیه میشود کودها در ۱۰ مرحله (هر ۱۵ روز از فروردین تا اول شهریور) به همراه آب آبیاری به درختان داده شدند.
متاسفانه در باغهای کیوی استان مازندران به ندرت از محلول پاشی در طی فصل رشد درخت استفاده میشود.
در صورتی که انجام محلول پاشی در زمان و شرایط مناسب باعث بهبود کمیت وکیفیت کیوی میگردد. بنابراین، توصیه میشود برای محلولپاشی نیز اوره با غلظت ۵ در هزار ۴ بار در سال (فروردین، اردیبهشت، خرداد و تیر)؛ و دی آمونیوم فسفات، کلرید پتاسیم و سولفات منیزیم هر یک با غلظت ۵ در هزار ۲ بار در سال بر روی برگ درختان کیوی اسپری شوند.
دستور العمل شماره ۲ : تحقیقات نشان داده است که بیشتر از ۶۵% جذب سالیانه عناصر غذایی توسط برگها، در ده هفته اول رشد درختان انجام میشود، لذا کود دهی مناسب در زمان شروع رشد درختان بسیار اهمیت دارد.
مقدار سالیانه کود مصرفی بستگی به موقعیت منطقه، نوع خاک، سن درختان، نحوه هرس، میزان رشد و باردهی درختان دارد. مقدار کود لازم برای یک هکتار باغ کیوی با خاک متوسط بشرح زیر است:
سال اول :
۲۵- ۲۰ کیلوگرم ازت، ۱۰۰- ۲۵ کیلوگرم سولفات آمونیم یا ۴۵ کیلوگرم اوره که درسه تا چهار مرحله داده شود.
سال دوم :
۶۰- ۵۰ کیلوگرم ازت (۲۹۰- ۲۴۰ کیلوگرم سولفات آمونیم یا۱۰۰ کیلوگرم اوره )
۲۵- ۲۰ کیلوگرم فسفر (۱۲۰- ۹۵ کیلوگرم فسفات آمونیوم )
۳۵- ۳۰ کیلوگرم پتاسیم ( ۶۰ کیلوگرم سولفات پتاسیم )
سال سوم :
۱۰۰- ۸۰ کیلوگرم ازت ( ۵۰۰- ۴۰۰ کیلوگرم سولفات آمونیوم )
۴۰-۳۰ کیلوگرم پتاسیم ( ۱۳۰-۱۰۰ کیلوگرم سولفات پتاسیم )
پتاسیم در مقایسه با دو عنصر دیگر( ازت و فسفر) باید براساس نیاز درخت و باروری آن محاسبه و بکار رود. بتدریج از سال سوم تا سالهای ۷ و ۸ که باروری به حد اعلای خود میرسد ۱۴۰- ۱۲۰ کیلوگرم ازت (۶۵۰ کیلوگرم سولفات آمونیوم)، ۵۰ کیلوگرم فسفر (۲۴۰ کیلوگرم فسفات آمونیوم) و ۸۰-۷۰ کیلوگرم پتاسیم (۱۴۰ کیلوگرم سولفات دوپتاس) به هر هکتار از باغ داده میشود.
چنانچه رشد درختان زیاد باشد مقدار ازت را به ۲۵۰-۲۰۰ کیلوگرم (۱۰۰۰ کیلوگرم سولفات آمونیم)، مقدار فسفر را ۱۵۰-۱۰۰ کیلوگرم (۲۵۰ کیلوگرم فسفات آمونیوم) و پتاسیم را به ۲۰۰-۱۵۰ کیلوگرم (۳۵۰ کیلوگرم سولفات پتاسیم) میتوان افزایش داد.
کود دهی و مدیریت خاک:
چالکود زمستانه درختان کیوی کودهای محتوی آهن، روی منگنز یا کودهای میکرو کامل به همراه کودهای سه بیست و ۲ تا ۳ مرحله محلولپاشی با کودهای میکرو کامل در طول دوره رشد ( قبل از آغاز گلدهی، زمان فندقه شدن میوه ها، یک ماه بعد از محلولپاشی مرحله دوم) در افزایش تناژ محصول و سبزینگی درخت نقش بسزایی دارد.
زمان کوددهی درختان کیوی :
تغذیه درختان کیوی از طریق مصرف کود های شیمیایی بعد از برداشت میوه شروع می شود و تا شروع دوره ی گلدهی در فصل بعد ادامه می یابد.
کود های پتاسه، فسفاته، عناصر کم مصرف بعد از برداشت میوه تا قبل از شروع رشد سالیانه قابلیت مصرف دارند. کود های ازته نیز بعد از شروع رشد ریشه و به صورت تقسیطی طی ۴ مرحله تا شروع گلدهی در باغ کیوی مصرف می شوند.
کودهای فسفر و پتاس را بهتر است یکبار در سال و آن هم در پاییز یا زمستان بکار برد. ولی کود ازته باید در سه مرحله استفاده شود به ترتیب که اولین مرتبه ۱۵ روز پس از شروع رشد گیاه، دومین مرتبه پس از گل دادن درختان و سومین بار در شهریور ماه.
در پاره ای از شرایط مانند مصرف نامتعادل عناصر غذایی، بالا بودن PH خاک، کارآیی جذب برخی از عناصر به خصوص عناصر کم مصرف چون آهن و منگنز کم می شود.
برای استفاده بهینه، مصرف کودها از طریق محلول پاشی ضروری است. استفاده کود های مایع کامل در نیمه اول اردیبهشت به رشد بهترکمک می کند.
در زمان شکوفایی گل و حین گرده افشانی نباید محلول پاشی انجام شود.
برای پرهیز از آسیب به میوه های جوان، محلول پاشی از اوایل تیر تا قبل از پیری برگ ها در نیمه دوم شهریور خاتمه می یابد. پس از محلول پاشی باغ کیوی آبیاری انجام شود.
تنظیم باروری با استفاده از هرس در کیوی
درخت کیوی گیاهی نیمه گرمسیری و خزان کننده است، به سرما مقاوم بوده و تا دمای ۱۸ درجه زیر صفر را تحمل میکند.
استان مازندران و گیلان در ایران تنها مکانهایی هستند که تمام شرایط آب و هوایی رشد این درخت را دارند.
به دلیل وجود بازارهای خرید برای کیوی این محصول از نظر اقتصادی به خوبی میتواند با میوه هایی مانند مرکبات رقابت کند و از طرفی مدت زمان رسیدگی آن ۳ سال است و همچنین میزان برداشت کیوی برابر ۱۵ تا ۲۵ تن در هکتار میباشد. تکثیر از طریق قلمه روش آسان و در عین حال ارزان برای افزایش کیوی است.
بهترین زمان برای تکثیر رویشی نیمه اول بهمن ماه است.
هرس زمستانه درختان کیوی مهم ترین و ضروری ترین عملیات اجرایی برای تولید محصول است و بیشترین تأثیر را روی فیزیولوژی و فرآیند گلدهی و در نهایت میوه دهی درختان دارد.
این هرس پس از ریزش برگ (اواخر آذر ماه ) تا قبل از شروع رشد سالیانه ( اواخر بهمن) انجام می شود. انجام این هرس پس از شروع رشد ریشه موجب ضعف شدید درختان کیوی می شود.
نکته: در مناطقی که هرس شدید روی درخت انجام می گیرد، مقدار نیاز گیاه به کود بیشتر از گیاهانی است که هرس کمتری روی آنها صورت گرفته است و معمولا شاخه ها را به قیم ها بسته و آنها را به حال خودباقی می گذارند. بخصوص کود پتاسه برای تولید میوه بسیارضروری است.
محصول بیش از حد موجب کاهش اندازه میوه ها گردیده و در ضمن بوته ها دچار سال آوری می شوند.
در بوته های جوان محصول زیاد، تشکیل سایه انداز کامل را به تاخیر می اندازد.
در مرحله اول تنظیم مناسب شدت هرس و در صورت لزوم تنک کردن گل های اضافه و حتی میوه های تازه تشکیل شده می تواند موجب تشکیل بار مناسب در بوت ها، گردد.
توسط تعداد شاخه های بارور نگهداری شده بعد از عمل هرس و در ضمن تعداد جوانه های بارور موجود بر روی شاخه های یکساله که معمولاً متورم تر از جوانه های غیر بارور می باشند، می توان میزان محصول بوته ها را مشخص نمود.
در اوایل بهار تمامی جوانه های موجود بر روی شاخه های یکساله بیدار نمی شوند و یا جوانه های بارور، گل های کج و ناقص حاصل می کنند.
در ضمن برخی از گل ها در اثر سرما، عدم گرده افشانی و امراض، از بین می روند. بنابراین با مشاهده رفتار بوته های کیوی فروت در سال های مختلف و با در نظر گرفتن عوامل فوق الذکر، میتوان میزان محصول را پیش بینی نمود.
معمولاً انتظار بر این است که یک سوم جوانه های باقی گذاشته شده بعد از عمل هرس زمستانه، شاخه های بارور تولید نموده و هر یک از جوانه های بارور بیش از سه عدد گل حاصل کنند.
هنگام هرس باید شاخه هایی که قطر آنها کمتر از ۴ – ۳ سانتی متر می باشد، حذف گردد و شاخه های بارور کافی بر بوته نگهداری شوند.
پرورش دهندگان، هنگام هرس زمستانه سعی می کنند تا در هر متر مربع ۵۵ – ۵۰ عدد میوه تشکیل شود.
شاخه های میوه دهنده باید طوری انتخاب شوند تا در هر دو طرف بازوهای اصلی به طور مناسب پخش شوند.
با تجربه می توان تعداد شاخه های بارور بر روی هر بوته پیش بینی گردد و این مورد با محاسبه طول کلی شاخه های بارور باقی مانده بعد از هرس قابل محاسبه می باشد.
معمولاً در هر بوته ۷۰ – ۶۰ متر طول کلی شاخه های بارور، در نظر گرفته می شود.
چنانکه ذکر گردید تمامی جوانه ها در اوایل بهار بیدار نمی شوند و در ضمن برخی از گل ها در اوایل رشد، از بین می روند.
در صورت گلدهی بیش از حد اقدام به حذف گل های اضافه می نمایند. برای این منظور گل های ناقص و کج را تنک می کنند.
توصیه می شود شکوفه های پایین شاخه که معمولاً میوه های پهن تولید می کنند، حذف گردند.
اگر در مراحل بعد، میزان محصول بیشتر باشد، در طی دو هفته اول، میوه های تازه تشکیل شده را حذف می کنند.
برای این امر بهتر است میوه های به هم چسبیده و یا آسیب دیده حذف شوند.