توضیحات
بادام به لحاظ غذایی دارای ارزش و ماندگاری بالایی میباشد. کاشت درخت بادام به خاطر ارزش بالای بادام نیز دارای سودهی خوبی است. ولی کاشت و نگهداری درخت بادام نیازمند دانش کشاورزی بالایی میباشد. امروزه کشور آمریکا بزرگترین تولیدکننده بادام است و اسپانیا، ایتالیا و ۱۸ کشور دیگر در خاورمیانه، اروپا، آسیا، آمریکای جنوبی و اقیانوسیه در جایگاه بعدی قرار دارند. چرخه تولید بادام ۲۲۰ تا ۲۴۰ روز طول میکشد.
نیاز خاک
درختان بادام در خاک با زهکشی خوب کاشته می شوند. خاک دارای عمق مناسب باید باشد. درختان بادام در انواع گوناگون خاک رشد می کنند و می تواند در خاک شنی، لومی یا خاک رس خاک کاشته شوند. درختان بهترین رشد را در خاک با PH حدود ۶٫۵ خواهد داشت، هر چند آنها خاک اسیدی، سطح PH خنثی و قلیایی را نیز تحمل می کنند. حفر گودال کاشت حدود دو برابر عمیق تر و عریضتر از تراکم ریشه. گسترش ریشه در گودال و پوشش دهی مناسب ریشه و خاک در نزدیکی تنه حدود هفت سانتی متر بایستی بالاتر از زمین اطراف باشد.
نیازهای تغذیه ای درخت بادام
با آزمون برگ درختان می توان میزان عناصر معدنی موجود در برگ، کمبود و یا مقادیر اضافی آن ها را مشخص کرده و با تلفیق نتایج این دو آزمون می توان تا حدودی وضعیت و میزان عناصر غذایی خارج شده از خاک را توسط درخت بادام مشخص و نیاز مجدد خاک و درخت بادام را برآورد کرد.
البته به شرطی که نمونه بردای ها به شکل صحیح انجام شود و تجزیه نمونه ها با روش مطمئن انجام گیرد و تفسیر نتایج نیز توسط کارشناس تغذیه درختان میوه صورت گیرد.
تعدادی از محققان در بررسی تغذیه درختان بادام بیشترین مقدار محصول را هنگامی بدست آورند که در برگ بادام 2/7 درصد ازت، 1/35 درصد فسفر، 1/25 درصد پتاس، 3/15 درصد کلسیم، 0/95 درصد منیزیم، 100پی پی ام آهن57 پی پی ام منگنز و 26 پی پی ام روی وجود داشته است.
تعدادی دیگر از محققان در یک دستور العمل کلی کاربرد ۲۰۰ کیلوگرم ازت و ۲۰۰ کیلو گرم فسفر و پتاس را قبل از کاشت درختان بادام در باغ های تازه احداث شده و مصرف سالانه ۱۲۰-۱۰۰ کیلوگرم در هکتار ازت، ۶۰-۵۰ کیلوگرم فسفر و همین مقدار ها را برای هر هکتار باغ بادام بارور جهت حفظ حاصلخیزی خاک توصیه نموده اند. به این صورت که کودهای فسفره و پتاسه در یک نوبت در آذرماه ولی کود ازته را به سه قسمت تقسیم کرده و در ماه های بهمن، فروردین و اردیبهشت به درختان بادام داده می شود.
مقدار مصرف ازت برای تامین رشد درخت بادام
مصرف۱۰۰-۵۰ گرم ازت خالص در سال دوم به ازا هر درخت به منظور تامین رشد درخت ضروری می باشد (تقریبا ۷۰-۵۰ کیلوگرم ازت خالص در هکتار) با توجه به این که خاک باغ های بادام در اکثر مناطق آهکی بوده و pH آن ها نیز بالای ۷ است برای تقلیل pH خاک بهتر است به جای کود اوره از سولفات آمونیوم که خاصیت اسیدی دارد و یا در غیر این صورت از نیترات آمونیوم استفاده شود.
چون مصرف این نوع کودهای از ته باعث تقلیل pH خاک شده و جذب سایر عناصر غذایی به راحتی انجام می شود. در فرمول کلی تعیین مقدار ازت به ازای هر سال سن درخت مقدار ۵۰ گرم سولفات آمونیوم و یا ۲۰ اوره در نظر گرفته می شود. معمولا نیاز درختان به پتاسیم بیشتر از ازت است.
به ازای هر تن محصول بادام ۱۵-۱۳ کیلو گرم پتاسیم از خاک خارج می شود که باید این مقدار جایگزین شود. در فرمول کلی برای هر سال سن درخت کود پتاسه در نظر گرفته می شود. کودهای پتاسه باید همزمان با کود فسفره در پاییز تا قبل از باز شدن جوانه ها مصرف شود چون درختان هسته دار به کلر حساس می باشند، در این باغ ها باید از سولفات پتاسیم به جای کلرور پتاسیم استفاده شود.حساس می باشند، در این باغ ها باید از سولفات پتاسیم به جای کلرور پتاسیم استفاده شود.
مقدار مصرف سولفات روی در درختان بادام
به ازای هر درخت مقدار ۲۰۰ گرم سولفات روی خشک و یا ۴۰۰ گرم سولفات روی آبدار در محل سایه انداز و ناحیه ریشه ها در اواخر اسفند همراه با سایر کودها زیر خاک می شود و یا به غلظت ۵ در هزار ۳ الی ۴ هفته پس از ریزش گلبرگ ها به فواصل یک ماه روی برگ درختان پاشیده می شود. همچنین پس از برداشت محصول در پاییز قبل از ریزش برگ ها و یک بار هم در زمان تورم جوانه ها درختان با سولفات روی محلول پاشی می شوند.
مقدار مصرف سولفات منگنز در درختان بادام
برای هر درخت مقدار ۲۰۰ گرم سولفات منگنز در نظر گرفته می شود که در محل سایه انداز و ناحیه ریشه ها در اواخر اسفند مخلوط با سایر کود ها زیر خاک مدفون می شود و یا به صورت محلول پاشی با غلظت ۵ در هزار ۳ الی ۴ هفته پس از ریزش گلبرگ ها روی درختان پاشیده می شود.
مقدار مصرف سولفات مس در درختان بادام
به ازای هر درخت مقدار ۱۵۰ گرم سولفات مس در نظر گرفته می شود و در محل سایه انداز اطراف ریشه ها مخلوط با سایر کود ها زیر خاک مدفون می شود و یا به غلظت ۵ در هزار ۳ الی ۴ هفته پس از ریزش گلبرگ ها روی درختان پاشیده می شود. یک بار هم در زمان متورم شدن جوانه ها، درختان با سولفات مس محلول پاشی می شوند.
مقدار مصرف اسید بوریک در درختان بادام
برای هر درخت مقدار ۱۰۰ گرم اسید بوریک در نظر گرفته شده و در محل سایه انداز اطراف ریشه ها در اواخر اسفند همراه با سایر کودها زیر خاک مدفون می شود. محلول پاشی درختان با غلظت ۵ در هزار اسید بوریک در دو نوبت، ۳ الی ۴ هفته پس از ریزش گلبرگ ها پس از برداشت محصول در پاییز و در زمان متورم شدن جوانه ها در بهار توصیه می شود.
مقدار مصرف سولفات منیزیم در درختان بادام
در روش مصرف خاکی مقدار ۵۰ گرم برای درختان جوان و مقدار .۱۰ گرم برای درختان بارده در نظر گرفته می شود. در روش محول پاشی مقدار 2/3 کیلو گرم سولفات منیزیم را در ۳۸۰ لیتر آب حل کرده و درختان با آن محلول پاشی می شوند.
مقدار مصرف کلرور کلسیم در درختان بادام
اگر چه درختان بادام به دلیل کشت در زمین های آهکی و جذب زیاد کلسیم، علائم کمبود کلسیم را نشان نمی دهند ولی به دلیل تحرک بسیار که کل درخت محلول پاشی درختان بادام در چند نوبت با کلرور کلسیم بسیار مفید و می باشد.
مقدار مصرف گوگرد در درختان بادام
چون اکثر خاک های تحت کشت بادام، آهکی می باشند و pH بالا دارند ها دو عامل مانع سهولت جذب عناصر غذایی در خاک می شود، مصرف گوگرد همراه باکود حیوانی می تواند موجب انجام فعل و انفعالات شیمیایی در خاک شده و اندکی pH خاک را به طور موضعی در محدوده محل مصرف عناصر غذایی کاهش دهد.
علاوه بر این گوگرد یکی از عناصر ضروری برای رشد درختان میوه می باشد. بنابراین مصرف مقدار 2-1 کیلو گرم گوگرد مخلوط با کود حیوانی به ازای هر درخت بسیار مفید خواهد بود. البته جهت اثر بخشی گوگرد که معمولا به صورت گوگرد عنصری (S) مصرف می شود ضروری است که همزمان با مصرف گوگرد، باکتری های اکسید کننده گوگرد نیز مورد استفاده قرار گیرند.
مقدار مصرف سولفات آهن در درختان بادام
اگرچه درختان بادام نسبت به کمبود آهن مقاوم می باشند ولی برای رفع کمبود آهن می توان از سولفات آهن به مقدار یک کیلوگرم به ازای هر درخت بارور به روش جایگذاری عمقی و یا از کلات های آهن به صورت محلول پاشی استفاده کرد.
موسسه تحقیقات خاک و آب، در دستورالعمل مصرف بهینه کودها در سطح کشور با توجه به نقش عناصر روی، ازت و بر در فرآیند گرده افشانی و تشکیل میوه، محلول پاشی درختان بادام را با غلظت ۵ در هزار این عناصر در دو نوبت پاییز بعد از برداشت محصول و قبل از ریزش برگ ها و در بهار هنگام متورم شدن جوانه ها توصیه نموده است.
همچنین مصرف خاکی کودها را برای درختان سیب، زردآلو، آلو، هلو، شلیل، گلابی، گیلاس و بادام را به شرح زیر توصیه نموده است. سکوسترین آهن ۱۰۰ تا ۱۵۰ گرم برای هر درخت سولفات روی ۲۵۰ گرم، سولفات منگنز ۱۰۰گرم، سولفات مس ۱۰۰ گرم، اسید بوریک 100-150 گرم، سولفات پتاسیم 2-1کیلو گرم، سولفات آمونیوم یا نیترات آمونیوم یا اوره یک کیلوگرم و کود حیوانی 10-5 کیلو گرم برای هر درخت. این کودها باید با کود حیوانی پوسیده مخلوط شده و به صورت چالکود در اواخر زمستان یا اوایل بهار مصرف شوند.
همچنین محلول پاشی درختان با کلرور کلسیم به غلظت ۵ در هزار در ۵-۳ نوبت در زمان رشد و تکامل میوه (از زمان فندقه شدن تا یک هفته قبل از برداشت ) توصیه شده است.
روش مناسب کود دهی درختان بادام
روش مناسب کود دهی درختان بادام
کودهای مورد نیاز درختان بادام را می توان به روش های مختلف پاشیدن و مخلوط کردن با خاک زیر سایه انداز تاج درخت، حل کردن در آب آبیاری، محلول پاشی روی درختان، تزریق عناصر غذایی به تنه و شاخه درختان و جایگذاری موضعی کودها در خاک (چالکود) در اختیار درختان بادام قرار داد.
ولی بررسی های انجام شده نشان می دهد که با توجه به آهکی بودن خاک اکثر باغ های بادام و وجود بی کربنات های فراوان در آب آبیاری و کمی تحرک کودهای مصرفی به خصوص کودهای فسفاته، روش های جایگذاری موضعی کودها و تغذیه برگی درختان یا محلول پاشی عناصر غذایی برای باغ های بادام بسیار مناسب می باشد. در اینجا روش کار و میزان کودهای مورد نیاز در هر روش توضیح داده می شود.
روش چالکود یا جایگذاری موضعی کود در باغات بادام
یکی از روش های مناسب تغذیه درختان بادام، قرار دادن کودهای مورد نیاز درخت به صورت موضعی در درون چاله های حفر شده در قسمت سایه انداز تاج درختان بادام می باشد که به روش چالکود معروف می باشد
روش اجرای چالکود در باغ های بادام
در این روش بسته به سن درختان در یک سوم قسمت انتهایی سایه انداز تاج درختان ۴-۲ چاله حفر نموده و درون چاله ها با مخلوطی از مواد آلی و کودهای شیمیایی پر می شوند. چاله ها به فاصله ۱۵۰-۱۰۰ سانتی متر از تنه درخت و بسته به عمق پراکنش ریشه های درخت به عمق ۵۰-۴۰ سانتی متر و به قطر ۵۰-۳۰ سانتی متر حفر می شوند. چون بیشتر ریشه های جوان و فعال در قسمت انتهایی سایه انداز تاج درخت فعالیت دارند چاله ها باید در این محل حفر شوند.
تا ریشه های جوان و فعال بتوانند به راحتی مواد غذایی را از این چاله ها برداشت نمایند. در سیستم آبیاری قطره ای چاله ها در زیر قطره چکان ها و در سیستم آبیاری سطحی، چاله ها در مسیر حرکت آب باید حفر شوند. تعداد چاله ها به سن درختان بستگی دارد، در صورتی که تعداد چاله ها کم باشد تماس ریشه درختان با این مناطق کم شده و اثر بخشی این روش کامل نمی شود. افزایش تعداد چاله ها نیز پر هزینه خواهد بود.
معمولا برای درختان میوه با بیش از ۱۰ سال سن ۲ یا ۴ چاله برای هر درخت در نظر گرفته می شود. هر چند سال یک بار به دلیل افزایش شاخه و برگ و حرکت سطح سایه انداز درختان باید اقدام به حفر چالکود های جدید بشود که با ادامه این عمل در دراز مدت کل خاک باغ به طور موضعی اصلاح می شود. در موقع حفر چاله ها، خاک های خارج شده از چاله ها باید به صورت یکنواخت در فاصله بین ردیف های درختان پخش شود و از باز گرداندن آن ها به داخل چاله ها خودداری شود.
مخلوط کردن کود های شیمیایی با مواد آلی
پس از مخلوط کردن کودهای شیمیایی لازم با مواد آلی (کود حیوانی، خاک برگ یا کمپوست زباله) چاله ها با این مخلوط آماده شده پر می شوند و با پا کود داخل چاله ها فشرده می شوند تا نشست نمایند. مجددا مقداری کود دامی به داخل چاله افزوده می شود تا همسطح خاک باغ شود. نکته مهمی که در روش چالکود باید به آن توجه شود این است که از پر کردن چاله ها با خاک باید خودداری شود.
زیرا اگر همراه کودهای شیمیایی به جای کود حیوانی از خاک استفاده شود عناصر غذایی در این خاک تثبیت شده و این مسئله موجب کاهش کارایی روش چالکود می شود. در صورتی که چاله ها به خوبی نگهداری شوند حفر یک بار آن برای چند سال کافی است و هر سال می توان نشست توده کود داخل چاله را با افزودن مجدد کود دامی یا سایر کودهای آلی جبران کرد.
رطوبت و تهویه متعادل رشد ریشه را در داخل چالکود تقویت می کند بنابراین باید از خیس و خشکی بیش از حد توده کود دامی داخل چالکود خودداری شود. موسسه تحقیقات خاک و آب میزان کود مورد نیاز درختان بادام را در طرح مصرف بهینه کود به روش چالکود به ازای هر درخت بادام ۱۰ ساله و بالاتر ۲ کیلو گرم گوگرد پودری، یک کیلو گرم کلرور پتاسیم، یک کیلو گرم سولفات پتاسیم، یک کیلو گرم سولفات آهن، نیم کیلو گرم سولفات روی، یک کیلو گرم کود کامل میکرو و یک کیلو گرم کود نیترات آمونیوم یا سولفات آمونیوم توصیه نموده است.
روش تغذیه برگی درختان بادام یا پاشش کود محلول روی درخت
آهکی بودن خاک اکثر باغ های درختان میوه ایران، بالا بودن pH خاک، کمبود رطوبت در قسمت های بالایی خاک در طول فصل رشد درختان، به دلیل حاکمیت اقلیم خشک و نیمه خشک در کشورمان موجب شده که جذب عناصری مثل پتاسیم، فسفر و عناصر کم مصرف که تحرک کمی در خاک دارند از کارایی کمتری برخوردار ا باشند.
همچنین مصرف بی رویه برخی از کودها مثل کود های فسفاته موجب شده که نه تنها ساختمان خاک تخریب شود بلکه تعادل جذب عناصر در خاک نیز بهم خورده و کمبود عناصری مثل آهن و روی شدت یابد.
تغذیه برگی درختان میوه روشی است که نه تنها موجب مصرف بهینه و متعادل عناصر غذایی و افزایش عملکرد و بالا رفتن کیفیت میوه می شود بلکه با کاربرد این روش از مصرف بی رویه کودها و خطرات آلودگی محیطی و آب های زیرزمینی و تخریب ساختمان خاک جلوگیری می شود.
برای استفاده بهینه از کودهای شیمیایی در مناطق خشک و بخصوص در باغ های بادام دیم، تغذیه برگی درختان بادام یا مصرف کودها به روش محلول پاشی برای افزایش عملکرد و بالا رفتن کیفیت محصول یک امر ضروری می باشد.
روش کود آبیاری یا کود دهی درختان بادام همراه با آب آبیاری
در باغ های بادام که درختان به روش قطره ای آبیاری می شوند باید درختان به روش کود دهی همراه با آب آبیاری (کود آبیاری) تغذیه شوند. در این روش کارایی جذب و استفاده از عناصر غذایی به دلیل حرکت سریع مواد مصرفی همراه با آب به طرف ریشه ها بیشتر است ازت، پتاسیم، منیزیم، بر، روی و حتی فسفر (اسید فسفریک) را می توان با آب آبیاری مصرف نمود زیرا این مواد به خوبی در آب حل می شوند.
کودهای شیمیایی باید قبل از تزریق به لوله های آبیاری در آب حل شوند و از فیلتر های مختلف عبور داده شوند تا رسوبات آن ها گرفته شود و سپس وارد لوله های اصلی و فرعی شوند. نیترات آمونیوم برای تامین ازت مورد نیاز درختان از طریق سیستم آبیاری قطره ای کود خوبی است.
کود منو آمونیوم فسفات یا سایر کود های فسفاته را نباید همزمان با سولفات منیزیم بکار برد چون منیزیم با فسفات ترکیب شده تولید فسفات منیزیم می نماید که غیر محلول است و سبب رسوب در لوله ها و قطره چکان ها می شود که انسداد آن ها را در پی خواهد داشت.
مقدار مصرف نیترات آمونیوم برا هر دارخت بادام
مصرف مقدار ۲۰-۱۵ کیلو گرم نیترات آمونیوم برای هر درخت در هر۱۰ هفته برای درختان بدون بار مناسب است ولی در درختان بارور باید با تجزیه برگی مقادیر ازت همواره کنترل شود. برای تامین پتاسیم مصرف ۱۴۰-۱۱۲ کیلو گرم کلرور پتاسیم در هکتار توصیه می شود.
همچنین مصرف ۵۰ کیلو گرم سولفات منیزیم در طول یک هفته در هکتار مناسب است. اسید بوریک برای مصرف در آب آبیاری مناسب است و مقدار ۱۰۵ کیلو گرم اسید بوریک در هکتار همراه با آب برای درختان جوان مناسب است. مصرف کلات روی به تعداد ۱۰-۸ مرتبه و به مقدار ۳۰-۲۰ کیلو گرم در هکتار ( Zn– EDTA) مناسب است. سولفات مس را نیز می توان همراه آب آبیاری مصرفی نمود، در این روش مصرف کود، باید مقدار مصرف کود ها را با آزمایش تجزیه برگ درختان تنظیم نمود تا سمیت در درختان ایجاد نشود.